Donosimo vam drugi deo TOP 10 najzanimljivijih gradova na Kritu…

Nekadašnji gradovi

1. Festos, 

2. Gortis,

3. Matala

Među starim gradovima i arheološkim nalazištima vredni posete su Festos, Gortis i Matala.

Nedaleko od Irakliona nalaze se ostaci Festosa, nekada bogatog grada i jednog od najvažnijih centara minojske civilizacije, podignutog oko 2000 godina p.n.e. Ovaj grad su podigli Kralj Minos i njegov brat Radamathis. Nalazište je dosta manje nego Knosos, ali sa veoma dobro očuvanim predmetima i građevinama. Odatle se pruža očaravajući pogled na dolinu, a ogromni popločani platoi i mesto nalaska čuvenog Diska će vas sigurno oduševiti.

Palata Phaistos sa vrhunskom arhitektonskom kompozicijom i gotovo savršenom konstrukcijom, smatra se najfinijom i najtipičnijom od svih minojskih palata. Ruševine i stare i nove palate danas su očuvane. Jezgro nove palate je centralna peristilenska osnova oko koje su uređene prostorije: magacini i svetilišta na zapadnoj strani, kraljevske četvrti na severu i radionice na istoku. Zapadno od magacina je područje teatra, a u donjim slojevima, tragovi stare palate. Zapadni propilon, monumentalni ulaz u palatu je najimpresivnija poznata struktura ove vrste. U arhajskom periodu hram Velike majke ili Ree izgrađen je na ostacima prve palate, u južnom delu lokaliteta. Nažalost, zadesila ga je sudbina slična Knososu, jer se samo 300 godina posle izgradnje desio zemljotres koji je skoro uništio grad. Disk iz Festosa, sa još uvek nedešifrovanim hijeroglifima potiče iz 1600 godine p.n.e, a u originalu ga možete videti u arheološkom muzeju Herakliona, sa drugim nalazima iz Festosa. Ulaz na lokalitet je 4 eura, a radno vreme je do 19h.

Gortis je jedno od najvažnijih arheoloških lokaliteta na Kritu, a nalazi se u južnom centralnom delu, na oko 45 km od Herakliona. Ovaj grad bio je jedan od najmoćnijih grad-država antičkog Krita.

• Legenda kaže da se Zevs pretvorio u bika, oteo Europu i doneo je ispod platana (danas ograđenog i obeleženog na nalazištu Gortis), obljubio i kao rezultat na svet su došli kralj Minos i njegova dva brata Sarpidon i Radamanthis.
• Prema drugoj legendi, Gortis je dobio ime po osnivaču Gortisu, sinu Radamanthisu, kralju Festosa i bratu kralja Minosa.
• Druga priča je da je Gortis osnovala kraljica Gortina sa Krita, majka kralja Taurusa. U doba Rimljana Gortis je bio prestonica Krita i Cirene (severna Afrika) i uživao je veliki prosperitet. Bio je naseljen i u doba Vizantije, od kada potiče bazilika Svetog Titusa, prvog biskupa ostrva, koja je vrlo lepo očuvana.

Arheološko nalazište se prostire na nekoliko hektara, ali ono što možete videti ipak je samo jedan mali deo, jer se iskopavanja vrše i danas. Zakon iz Gortine, „Veliki natpis“, smešten na okruglom severnom zidu, otkriven u 19. veku je najstariji i najveći sačuvani pisani dokument o grčkom zakonu. Osim njega, najvažniji spomenici lokaliteta su Odeon – tipično rimsko pozorište sa dva ulaza na severnoj strani i gotovo polukružnim orkestrom, Isison – svetilište egipatskih božanstava, pravougaona oblast posvećena bogovima Isis, Serapis-Zeus i Anubis-Hermes, hram Apolona Pitiosa, Pretorium – sedište i rezidencija prokonzula Krita, Severoistočna cisterna i Nimphaeum, gde su postavljene statue nimfi, Akropolj na brdu Agios Ioannes. Očuvani su delovi zidova kula na uglovima ovog velikog poligonalnog utvrđenja. U zatvorenom prostoru nalazi se arhaični hram, na čijim ruševinama je kasnije podignuta ranohrišćanska bazilika. Nalazi iz Gortine nalaze se u Arheološkom muzeju, a neki i u Istorijskom muzeju u Iraklionu, a pored kafea nalazi se i mala kolekcija rimskih skulptura. Ulaz na lokalitet je 6 evra za odrasle.

Matala se nalazi na obali Libijskog mora i predstavlja spoj prelepe plaže u uvali i veoma atraktivnog arheološkog nalazišta u vidu pećina isklesanih u litici iznad plaže. Prema legendi, Zevs je ovde isplivao na obalu kao bik sa Evropom na leđima.

Ovde je svakako ispisano mnogo stranica istorije. Niko pouzdano ne zna ko je napravio pećine, ali pretpostavlja se da su prvobitno korišćene kao rimski ili rano hrišćanski grobovi. Na istočnom kraju sela postoje i ostaci ruševina grada, a ako odete da ronite u čistim vodama zaliva Mesara, takođe u dubinama  možete videti drevne ruševine. Nalazi se blizu Festosa i služila je kao luka ovog grada, a u rimskom periodu postala je luka grada Gortis. Neke od pećina sadrže izrezane krevete i prozore, kao i tremove, otkrivajući da su nekada davno bile korišćene kao domovi. Tu svrhu u modernoj istoriji, imale su 60-ih i 70-ih godina kada su se ovde doselili i živeli hipici. Matala pećine danas možete obići besplatno, iako se nekada naplaćivao ulaz. Pećine su ograđene i zaštićene od strane Arheološke službe, pa niko ne sme i ne može tu da živi ili provede noć.

Što se tiče plaže Matala, vrlo dobro je organizovana sa suncobranima, toaletima, tuševima, spasiocem, terenima za odbojku na pesku, snack barovima, vodenim sportovima itd. Takođe, veliki deo plaže je prekriven tamarindskim drvećem, ispod kog možete pronaći hladovinu. Jedna je od preko 400 plaža u Grčkoj koja je dobila Plavu zastavu, a uz plaže Komosa i Crvenu plažu nalazi se u Natura 2000, mreži zaštićenih područja Evropske unije koja je uspostavljena kako bi osigurao dugoročni opstanak najvrednijih i ugroženih vrsta i staništa u Evropi.

Gradići i sela Krita-

• Sitia

je grad pesnika i smatra se najlepšim gradićem istočnog dela ostrva. Nalazi se 70 km istočno od grada Agios Nikolaos. U ovom gradu je i najmanji od tri kritska aerodroma, sa nekoliko dnevnih letova tokom letnje sezone. Sitija je izgrađena u venecijanskim vremenima, uništena i kasnije obnovljena od strane Turaka, sa još samo nekoliko tragova ovog perioda istorije. Danas je veoma živ grad, sa vrlo ljubaznim i energičnim stanovnicima, koji vole svoj grad, održavaju ga čistim i urednim, ne toliko da bi privukli turiste, već više da bi udovoljili sebi i ponosni su na to. Jedna od zanimljivih stvari koju ne treba propustiti, pogotovo nedeljom, je volta, kada ceo grad voli da prikazuje svoju dekoraciju stola pred komšijama, u kafićima, tavernama. Ako želite da vidite ovo „paradiranje“, sedite oko šest u večernjim satima za neki od stolola uz piće iza rive. Neotkriveni region Sitije je dom manastira (najznačajniji je Toplou), arheoloških nalazišta, plaža sa palmama, penušavih zaliva i fascinantnih staza širom planine. Ako vas interesuju arheološka nalazišta i građevine zavirite u okolna sela Zou, Ziros, Handras, naseljena i danas i ona napuštena Ethia i Karidija.

• Kisamos 

je mali grad, sa oko 7.500 stanovnika, koji se nalazi se 41 km zapadno od grada Hanja. Predstavlja poljoprivredni centar regiona, gde su glavne aktivnosti proizvodnja maslina i vina. Naširoko je poznat po dobrom suvom crvenom vinu. Kisamos je nekada bio ekonomski centar zapadnog Krita, zbog čega su Mlečani izgradili bedem kako bi ga zaštitili. Tvrđava Kastelo (Castello) jedan je simbola Kisamosa i nalazi se iznad naselja. Zbog nje grad je poznat pod dva naziva grčkim Kisamos i Venecijanskim Kasteli. Dva istaknuta poluostrva – Gramvousa i Rodopou okružuju grad i formiraju širok zaliv. Kasteli se nalazi na dugoj peščano-šljunkovitoj plaži na mestu starog grada Kisamosa. U večernjim satima, kada ljudi odlaze sa plaže, najprometnije mesto je šetalište, ispunjeno tavernama, kafićima i barovima. Od šetališta, možete nastaviti šetnju ka Tombazi ulici, gde ćete videti ruševine zidova tvrđave. Ovaj put će vas odvesti i na trg Tzanakaki gde se nalazi zgrada starog Venecijansko-turskog vladinog doma, u kojoj je danas Arheološki muzej Kisamosa, gde su izložena otkrića iskopavanja na području Kisamosa odnosno Kastelija.

via GIPHY

• Anogia

se smatra jednim od najatraktivnijih, slikovitih planinskih sela Krita. Nalazi se oko 50 km istočno od grada Retimno, na nadmorskoj visini od 750 metara na planini Psiloritis, najvišoj planini Krita. Zbog svoje lokacije, delimične izolovanosti, selo je zadržalo svoj autentični karakter, lokalne običaje, nošnje i stari kritski dijalekt. Anogia ima dugu, jaku i tragičnu istoriju, bila je zapaljena od strane Turaka, a zatim napadnuta i opustošena od Nemaca tokom rata. Stanovništvo se uglavnom bavi stočarstvom, ali i starim zanatima.  Posetite radionice koje proizvode tkane i vezene proizvode, kao i neku od mnogih koliba koje su otvorene za javnost. Uživajte u grčkoj kafi na trgu u gornjem selu (Trg Agios Georgios), gde je atmosfera divna – svi će vas toplo pozdraviti i ugostiti. Vazduh je svež planinski, a lokalni Raki i hrana, posebno jagnjetina, zaista odlični. Lokalni sir i Raki možete kupiti u nekoj od radnji u uglu trga. Tu je i crkva Agios Ioannis sa divnim freskama i ikonama, mesto koje ne bi trebalo propustiti. Selo ima bogatu muzičku tradiciju i mnoge odlične pevače i svirače na liri (tradicionalnom muzičkom instrumentu). U staroj kritskoj muzici se može uživati na koncertima koji se održavaju u otvorenom pozorištu u selu tokom leta, kao i na festivalima prve dve nedelje avgusta.